مقدمه

با ورود علم الكترونيك به صنعت خودرو سازي،علاوه بر تغييرات اساسي كه در طراحي موتور، سيستمهاي سوخت، انتقال نيرو و ديگر قسمتهاي اصلي خودرو ها بوجود آمد، زمينه براي طراحي و نصب سيستم هاي ايمني و رفاهي پيشرفته آماده گرديد. از اواخر دهه 80، تعدادي از خودرو سازان بزرگ جهان خودرو هاي جديد خود را مجهز به سيستمي به نام كروز كنترل (Cruise Control)یا تثبیت کننده سرعت نمودند. هر چند كه سابقه ساخت تجهيزاتي براي ثابت نگه داشتن سرعت در خودرو ها به اواخر دهه 50 باز مي گردد ، با اين حال نصب اين سيستم به طور گسترده و با تجهيزات الكترونيكي پيشرفته از اواخر دهه 80 آغاز گرديد.

با وجود اينكه سيستم كروز كنترل در خودروها به عنوان سيستم جديدي در دنيا مطرح نمي باشد، با اينحال در ایران تا سالهاي اخير غير از صاحبان تعدادي از خودروهاي وارداتي دهه 90 کمتر کسی با این سیستم آشنایی داشته است .به تازگي برخي از خودروسازان داخلي اين سيستم را به صورت سفارشي بر روي تعدادي از محصولات خود نصب مي كنند و اغلب خودروهاي وارداتي جديد نيز مجهز به آن مي باشند. براي آشنائي بيشتر بازديدكنندگان با نحوه كار اين سيستم به شرح مختصري در مورد چگونگي عملكرد و فوايد آن مي پردازيم.

الف ) کروز کنترل

به طور خلاصه كروز كنترل را می توان به عنوان ابزاری خودكار برای ثابت نگاه داشتن سرعت خودرو به میزان مورد نظر راننده عنوان نمود. با فعالسازي اين سيستم توسط راننده، در واقع سيستم گاز خودرو از حالت دستي تبديل به اتوماتيك مي گردد و براي ثابت ماندن سرعت نيازي به استفاده از پدال گاز نخواهد بود و ميزان فشردگي پدال گاز خودرو (باز و بسته شدن دريچه ورودي هوا) توسط دستگاه كنترل مي گردد، هر چند كه راننده بر حسب نياز مي تواند در مقاطعي با فشردن پدال گاز به سرعت خود بيافزايد. به عنوان مثال اگر راننده سرعت را بر روی ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت تنظيم نماید، با رها كردن پدال گاز، دستگاه به صورت اتوماتیک تحت هر شرایطی این سرعت را برای خودرو ثابت نگه می دارد، حتی در سربالایی ها، سراشیبی ها و یا هنگام وزش باد مخالف سرعت خودرو تغییر نخواهد کرد، مگر آنكه شيب جاده به حدي تغيير كند كه براي ثابت ماندن سرعت حتماً نياز به تعويض دنده باشد، كه در اينصورت پس از تعويض دنده توسط راننده دستگاه مجدداً كنترل سرعت را به دست مي گيرد. در مورد خودروهاي با گيربكس اتوماتيك از آنجا كه تعويض دنده ها به صورت خودكار انجام مي گيرد، شيب جاده به هر ميزان كه باشد مشكلي براي ثابت ماندن سرعت ايجاد نخواهد نمود. کروز کنترل علاوه بر این به راننده این امکان را می دهد تا بدون نیاز به فشردن پدال گاز و تنها با فشردن دکمه های دستی كه بسته به مدل دستگاه بر روي فرمان، بر روي دسته دنده و يا در كنار اهرم راهنما نصب مي شوند، سرعت خود را افزایش یا کاهش دهد.

دستگاه کروز کنترل غير از كليد روشن و خاموش و كليدي كه دستگاه را موقتاً از سرويس خارج مي كند، در هنگام فشردن پدال ترمز و همچنین در مورد خودروهای با گيربكس دستي با فشردن پدال کلاج از مدار خارج می شود،كه البته به وسیله فشردن دکمه دیگری دوباره به سرعت قبلی که توسط راننده تثبیت شده بود باز مي گردد. در مورد پدال كلاچ، در بعضي از مدلها ، پس از فشردن پدال كلاچ دستگاه به طور موقت از سرويس خارج شده و پس از تعويض دنده و با رها شدن پدال كلاچ مجدداً به طور خودكار راه اندازي گرديده و بر روي همان سرعت قبلي تنظيم مي گردد. کروز کنترل بسته به شرکت سازنده آن در سرعتهای زیر ۴۰-۵۰ کیلومتر قابلیت تثبیت سرعت را ندارد چرا که این سیستم مخصوص مصارف جاده ای و بزرگ راهها مي باشد و عملاٌ در سطح شهر كه مرتباً نياز به تغيير سرعت خودرو مي باشد قابل استفاده نيست.

مزاياي استفاده از دستگاه كروز كنترل

1- آسايش بيشتر به هنگام رانندگي و عدم خستگی پای راننده خصوصاً در مسافتهاي طولاني و در اتوبانها به دليل عدم استفاده از پدال گاز

2- كاهش مصرف سوخت به میزان قابل توجه

3- عدم تخطي از سرعت مجاز در جاده ها (كه گاهي به صورت نا خود آگاه اتفاق مي افتد) و کم شدن احتمال جریمه سرعت

4- آسودگی خاطر راننده از سرعت خودرو و تمرکز بیشتر به جلو به هنگام رانندگی

سيستم كروز كنترل از چه قسمتهائي تشكيل شده است؟

به طور كلي سيستم گاز خودرو ها به دو دسته تقسيم مي شود:

1- گاز سيمي (یا مکانیکی) كه دريچه گاز توسط سيمي كه مستقيماً به پدال گاز متصل شده است باز و بسته مي شود. اغلب خوروهاي طراحي قديم نظير خودروهاي ساخت داخل و اغلب خودرو هاي وارداتي قبل از سال 2002 داراي گاز سيمي هستند.

2- سيستم گاز الكترونيكي (Electronic throttle control ) كه در آن دريچه گاز با عملگر هاي الكترومكانيكي كه توسط واحد الكترونيكي كنترل مي شوند باز و بسته مي گردد و پدال گاز به جاي آنكه به طور مستقيم و به صورت مكانيكي با دريچه گاز ارتباط داشته باشد، با واحد كنترل در ارتباط است.

سيستم كروز كنترلي كه بر روي خودروهاي داراي گاز سيمي (خودروهاي طراحي قديمي) نصب مي شود از سه قسمت اصلي تشكيل شده است.

1 – واحد كنترل الكترونيكي (ECU)

اين دستگاه با پردازش اطلاعات ورودي كه از سنسور سرعت و كليدهاي فرمان دريافت مي كند، سيگنال‌هاي خروجي مناسب را ايجاد مي‌كند.

2 – كليدهاي کنترل (Command Module switches)

به راننده اين امكان را مي‌دهد كه فرمان‌هاي لازم جهت تثبيت سرعت، افزايش يا كاهش سرعت و … را به سيستم وارد كند.

3 – عملگر (Actuator) به عنوان خروجي اصلي، ميزان باز و بسته شدن دريچه گاز را از طريق سيمي كه مشابه سيم گاز به آن نصب مي شود كنترل مي‌كند. اين عملگر ها در دو نوع وكيوم (Vacuum actuators) و يا برقي (Electrical Actuator) ساخته مي شوند.

در مورد خودروهای دارای گاز برقی ، سخت افزار مربوط به سیستم کروز کنترل معمولاً توسط کارخانه سازنده در ecu خودرو تعبیه می گردد و در مورد خودروهائی که کروز کنترل آنها در ecu وجود ندارد نیاز به نصب یک ecu مجزا برای آن وجود دارد.

استفاده از دستگاه كروز كنترل به چه صورت است؟

بر روي کلید کنترل (یا اهرم کنترل) مربوط به دستگاه كروز كنترل ، صرفنظر از اينكه دستگاه ساخت كدام شركت و از چه مدلي باشد، معمولاً كليدهاي زير وجود دارد:

1- ON-OFF

2- SET

3- RES (RESUME)

4- COAST

4- DEC (DECELERATE)

5- ACC (ACCELERATE)

براي استفاده از اين سيستم، با فشردن كليد ON-OFF سيستم روشن و آماده فعالسازي مي شود . با روشن شدن سيستم، معمولاً چراغ كوچكي كه در پشت آمپر و یا بر روی اهرم کنترل قرار دارد روشن مي‌شود. در اين هنگام در صورتي كه سرعت خودرو بيش از 40كيلومتر بر ساعت باشد،‌ با يك بار فشاردادن و رها كردن (كليك كردن) كليد SET ، سيستم فعال مي‌شود. در اين هنگام راننده با آسودگي پاي خود را از روي پدال گاز برداشته و دستگاه با به دست گرفتن كنترل سرعت، سرعت خودرو را در همان سرعتي كه به هنگام فشار دادن كليد SET داشته است ثابت نگه مي دارد.

هنگامي كه سيستم فعال است، با فشار دادن و نگه داشتن كليد ACC به ازاي هر ثانيه، سرعت خودرو به ميزان مشخصي افزايش مي‌يابد و پس از رها كردن كليد در سرعت جديد ثابت مي‌ماند. هنگامي كه سيستم فعال است، هر بار فشار دادن و رها كردن كليد ACC باعث افزايش سرعت خودرو مي شود. چنانچه سيستم فعال نباشد، فشار دادن و رها كردن كليد RES باعث مي‌شود سيستم فعال شده و خودرو با سرعت تنظيم شده قبلي كه در حافظه ذخيره شده است، حركت كند. چنانچه سرعتي در حافظه نباشد، سرعت خودرو در همان سرعتي كه خودرو با آن در حال حركت است ثابت مي‌شود. هنگامي كه سيستم فعال است، با فشار دادن و نگه داشتن كليد DEC به ازاي هر ثانيه سرعت خودرو به ميزان مشخصي كاهش مي‌يابد و پس از رها كردن كليد در سرعت جديد ثابت مي‌ماند. هنگامي كه سيستم فعال است، هر بار فشار دادن و رها كردن كليد DEC باعث كاهش سرعت خودرو مي‌شود. كليد COAST براي غير فعال كردن سيستم مي باشد.

دستگاه به چه صورت غير فعال مي شود؟؟

دستگاه با انجام هر يك از اعمال زير غير فعال مي گردد. غير فعال شدن دستگاه مانند حالتي است كه راننده پاي خود را از روي پدال گاز برداشته باشد و چنانچه اقدام به فشردن پدال گاز ننمايد، سرعت خودرو به تدريج كاهش مي يابد.

1- فشردن پدال ترمز: به هنگام نصب دستگاه، سوئيچ كوچكي بر روي پدال ترمز نصب مي شود كه محض اشاره به پدال ترمز ، دستگاه را غير فعال مي كند

2- فشردن پدال كلاچ (در خودروهاي داراي گيربكس معمولي): به هنگام نصب دستگاه، سوئيچ كوچكي نيز بر روي پدال كلاچ نصب مي شود كه به هنگام تعويض دنده ها، دستگاه را غير فعال مي كند. در بعضي از مدلها به هنگام رها شدن پدال كلاچ، دستگاه مجدداً به طور اتوماتيك فعال مي گردد. در مدلهاي ديگر براي فعالسازي مجدد لازم است كليد RES فشار داده شود.

3- فشار دادن كليد COAST

در صورت انجام هر يك از موارد 3-1 ، دستگاه با فشار دادن كليد RES مجدداً فعال شده و سرعت خودرو را مجدداً بر روي سرعت قبلي كه در حافظه دارد نگه مي دارد.

4- خاموش كردن دستگاه از طريق كليد ON-OFF

ب) محدود کننده سرعت یا لیمیتر (speed limiter)

این سیستم مخصوص خودروهائی است که دارای سیستم گاز برقی می باشند و جزئی از مجموعه کروز کنترل می باشد. عملکرد لیمیتر یا محدود کننده سرعت به این صورت است که راننده دستگاه را بر روی یک سرعت مشخص تنظیم نموده و به طور عادی رانندگی می کند، با اینحال زمانی که سرعت خودرو به حد تنظیم شده برسد این سیستم حتی با فشردن پدال گاز اجازه افزایش سرعت را نمی دهد.

تفاوت کروز کنترل با لیمیتر در این است که کروز کنترل سرعت خودرو را بر روی یک مقدار مشخص تثبیت می نماید و راننده نیازی به استفاده از پدال گاز ندارد ، اما لیمیتر سرعت را تثبیت نمی نماید بلکه یک حد نهائی برای آن تعیین می کند.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: